मेन्टेनन्स मेकँनिक केमिकल प्लांन्ट (MMCP)

             

ITI Admission                                                                                      मेन्टेनन्स मेकँनिक केमिकल प्लांन्ट           (MMCP)  

         शैक्षणिक पात्रता :- दहावी पास ( गणित आणि  विज्ञान                                                             विषय  बंधनकारक )                        

       प्रशिक्षण कालावधी :- 2 वर्षे

        व्यवसायाचा प्रकार :- मशीन गट

                                         अभियांत्रिकी व्यवसाय

                                                                   

मित्रानो, 

या ट्रेडलाही रासायनिक कंपनीमध्ये जास्त प्रमाणात मागणी असते. रासायनिक कंनीत ज्या मशिन्स असतात, त्या सुस्थितीत ठेवण्याचे, त्यांची दुरुस्ती करण्याचे काम मेन्टेनन्स मेकॅनिकचे असते. 

थोडक्यात रासायनिक कंपनीत जेवढे महत्त्व AOCP ट्रेडला आहे तेवढेच MMCP ट्रेडला आहे.

या ट्रेडच्या नावातच मेन्टेनन्स हा शब्द असल्याने रासायनिक कंपनीतील मशिन्स, उपकरणे यांच्या दुरुस्तीवर या अभ्यासक्रमात महत्त्व दीले आहे. चला तर या ट्रेडच्या अभ्यासक्रमात काय काय शिकविले जाते ते पाहुया........

सुरक्षेचे महत्त्व आणि परिचय,सुरक्षेविषयी सामान्य खबरदारी, उद्योगातील कार्यशाळेत प्रथमोपचार. वेगवेगळ्या हातांच्या साधनांचा मूलभूत फिटिंग परिचय जसे की, फाईल्स, चिझल, हॅक्सॉ आणि हातोडा इत्यादी, स्टील रुल, कॅलिपर, पंच यासारख्या भिन्न मार्कींग / मापन साधनांचे वर्णन, बांधणी आणि त्यांचा वापर. जॉब होल्डिंग डिव्हाइस त्याचे वर्णन आणि बांधणी जसे व्ही ब्लाॅक,बेंच व्हासई, पाईप व्हाईस, पीन व्हाईस, मशिन व्हाईस,लेग व्हाईस.भिन्न रेषीय मापन साधनांचे वर्णन आणि त्यांची बांधणी उदाहरणार्थ कॅलिपर, मायक्रोमीटर, हाईट गेज इ. आणि त्यांचे मुख्य भाग,त्यांची लघुत्तम माप मोजणी क्षमता. त्याचे वाचन कसे घ्यावे याबाबतचे कौशल्य दीले जाते. ड्रिलिंग, त्याच्याशी संबंधित ऑपरेशन्स. थ्रेडचे विविध प्रकार याबाबतही सांगितले जाते. ड्रील बीटचे प्रकार त्यांचे मुख्य भाग ,रिमर आणि टॅपची माहीती आणि रचना तसेच टॅप ड्रील साईज याविषयी शिकविले जाते.

वेल्डिंग कार्यशाळेत सर्वसाधारण खबरदारी. रासायनिक कंपनीत आणि उपकरणे देखभाल मध्ये वेल्डिंगचे महत्त्व. वेल्डिंग अटी आणि त्यांची व्याख्या. वेल्डिंगचे प्रकार आर्क वेल्डिंगचे कार्यशाळेत महत्त्व आणि शिस्त. विविध उद्योगांमध्ये याचा उपयोग. सुरक्षा उपकरणांचे वर्णन आणि उपयोग. स्वच्छता, पर्यावरणाचा धोका, कचरा व्यवस्थापन, अग्नि आणि अग्निशमन यंत्रांचे प्रकार. आर्क वेल्डिंग ऑपरेशन दरम्यान आणि नंतर सुरक्षाबाबत . वेल्डिंग साधने आणि मशीन्सची ओळख आणि व्याख्या. ट्रान्सफॉर्मरचे प्रकार, त्याचे कार्य आणि उपयोग. आर्क वेल्डिंगचे तत्त्व आणि वैशिष्ट्य. वेल्डिंगचे ज्वांईन्ट, वेल्डिंग करतानाची स्थिती आणि चिन्हांचे प्रकार. इलेक्ट्रोडची निवड. वेल्डिंग दोष, कारणे आणि त्यांचे उपाय याबाबत शिकविले जाते. 

वेग, प्रवेग, शक्ती, त्याचे एकक न्यूटनचे गतीविषयक नियम, त्याची परिभाषा आणि त्याचे प्रकार आणि घर्षणाचा नियम. साध्या मशीनची माहिती. उष्णता हस्तांतरण, चलन, संवहन करण्याचे प्रकार याबाबत शिकविले जाते. रसायन शाखांचा परिचय, रसायनशास्त्राचे महत्त्व, रसायनशाळेच्या प्रयोगशाळेत सुरक्षिततेची खबरदारी घेणे. रसायन प्रयोगशाळेत वापरली जाणारी विविध उपकरणे , ऑ सिड बेस आणि ग्लायकोकॉलेट, त्यांचे गुणधर्म आणि वापर. घटक, अणू आणि रेणू. कंपाऊंड, मिश्रण भौतिक आणि रसायनशास्त्र बदल. द्रावणात पदार्थाचे प्रमाण निश्चित करणे. 

 इलेक्ट्रॉन, प्रोटॉन, न्यूट्रॉन, इलेक्ट्रॉनिक सिद्धांत घटकांचे वर्गीकरण याबाबत शिकविले जाते. वीज, करंट आणि व्होल्टेजचे युनिट बद्दल माहीती. सिरिज आणि समांतर कनेक्शन वापरुन इलेक्ट्रिक सेलची जोडणी. लेथ मशीनचे भाग, त्यांचे उपयोग, आग आणि विद्युत अपघातांचा अभ्यास. त्यांची कारणे आणि प्रतिबंध. वंगण आणि लेथ मशीनची देखभाल. लेथचे प्रकार, त्यांचा उपयोग. लेथवर केल्या जाणार्‍या विविध ऑपरेशनची माहिती. ड्रिलचे प्रकार आणि आकार, आणि ड्रिलचे मुख्यभाग यांची माहीती शिकविली जाते. 

रासायनिक उद्योगांमध्ये मेन्टेनन्स मेकॅनिकची भूमिका. उद्योगातील सामान्य सुरक्षा वर्क परमिट सिस्टम. अग्निची परिभाषा, अग्निचा त्रिकोण, अग्निचे रसायनशास्त्र, रासायनिक उद्योगांमध्ये अग्नि लागण्याची 

कारणे. वेगवेगळ्या प्रकारची अग्निशामक यंत्रे, अपघाताची कारणे आणि परिणाम याविषयी शिकविले जाते.आग लागली असता तिची सुचना देणारी यंत्रणा याबाबत शिकविले जाते. 5 एस ची ओळख, त्यांच्या  संकल्पनेचा वापर याबाबत शिकवितात.

  प्रदूषणाचे प्रकार - आवाज, पाणी, हवा. त्यांचे स्रोत आणि नियंत्रित करण्याबाबत. 

मेन्टेनस, त्याचे करण्याचे प्रकार, त्याचे फायदे, देखरेखीसाठी चेक यादी बनविणे. वंगणची व्याख्या, त्याची गुणवत्ता आणि निवड आणि वंगण प्रणालीची पद्धत याविषयी सांगितले जाते. फास्टनर्स आणि लॉकिंग डिव्हाइस, त्यांचे प्रकार, वापर आणि महत्त्व. विविध प्रकारच्या की , की वेची दुरुस्ती. 

पाईप्स- वेगवेगळ्या पाईप सामग्रीचे ज्ञान, त्यांचे तपशील, विविध प्रकारचे पाईप ज्वाईंन्टस्, पाईप फिटिंग्जचे विविध प्रकार. डायल गेजचा उपयोग ,रचना, देखभाल आणि दुरुस्तीचे शिकविले जाते. 

 पाणी: - स्त्रोत, जड आणि सौम्य पाणी, कारणे आणि जडपणा काढून टाकणे, औद्योगिक कारणांसाठी पाणीचा वापर याविषयी सांगितले जाते. सेंद्रिय रसायनशास्त्र: - परिचय, शुद्धिकरण प्रक्रिया, सेंद्रिय प्रतिक्रिया- प्रतिस्थापन, व्यतिरिक्त, निर्मूलन, पुनर्रचना प्रतिक्रिया. उकळत्या बिंदू आणि सेंद्रीय संयुगेचा वितळण्याचा बिंदू या विषयी शिकविले जाते. 

बेअरिंगचे वर्गीकरण, मशीनमध्ये त्याचे महत्त्व.  त्याची रचना, उपयोग, काळजी आणि बेअरिंगची हाताळणी करण्याचे प्रकार.  फिटिंग आणि बेअरिंग काढण्याची पद्धत.  गियर , त्याचे प्रकार.  त्यांचा वापर आणि काळजी.  गिअर बॉक्सचे प्रकार. 

व्हाल्वचे प्रकार आणि उपयोग .  गेट वाल्व, ग्लोब वाल्व, सुई झडप, बॉल वाल्व, प्लग वाल्व, बटरफ्लाय   झडप, कंट्रोल वाल्वचे तत्व, बांधणी/रचना आणि कार्य.  त्यांचे देखभाल आणि येणार्‍या अडचणी सोडविणे .  पंपाचे वर्गीकरण, कार्यरत तत्त्व, बांधणी, ऑपरेटिंग, कार्यरत, सेन्टरिफ्रिगल आणि रोटरी पंपचा वापर देखभाल.सेट्रीफ्युगल पंपाची सुरवात आणि  पंपची प्रक्रिया बंद करणेची पध्दत.  व्हॅक्यूम पंप , रासायनिक उद्योगांमध्ये त्याचा उपयोग.   त्याचा उपयोग प्रकार.  चरखी आणि पट्ट्यांचा आकार, सामग्री, पट्ट्याची निवड.   पंपाची अलाईमेंट, मिसलिंगमेंटचा कारणे आणि प्रभाव याविषयी शिकविले जाते.

ITI Admission

यांत्रिकी आणि ऑईलचे  सील प्रकार.  यंत्रणा स्थापना शैली.  गॅस उदा. पंपिंग उपकरणे  कॉम्प्रेशर्स,  यांचे कार्य तत्त्व, वापर, बांधकाम, कार्य आणि देखभाल.  रासायनिक उद्योगांमध्ये कूलिंग टॉवर आणि बॉयलरचे महत्त्व.  त्याचा प्रकार, उपयोग , बांधणी /रचना , ऑपरेटिंग काम, देखभाल.  गाळण्याची प्रक्रिया किंवा कोरडे फिल्टर, उपकरणे, कार्य तत्त्व, बांधणी /रचना, ऑपरेटिंग आणि त्याचे देखभाल कार्य परिभाषित करते. 

  साईज रेड्युसिंग  साधने उदा.  बॉल मिल, क्रशर जबडा, हातोडा गिरणी, त्याचे कार्य तत्त्व, बांधकाम, ऑपरेटिंग, कार्यरत आणि देखभाल.  कन्व्हेयरचे प्रकार, कन्व्हेअरची निवड, त्याचे कार्य तत्त्व, बांधकाम, ऑपरेटिंग आणि कार्यरत आणि देखभाल याबाबतहि शिकविले जाते. 

या ट्रेडचे यशस्वीपणे प्रशिक्षण पुर्ण झाल्यावर  जर पुढे शिकायची ईच्छा असेल तर अभियांत्रिकीच्या डिप्लोमाच्या दुसर्‍या वर्षाला थेट प्रवेश .

नाहीतर एखाद्या रासायनिक कंपनीत एक वर्षाची शिकाउ उमेदवारी , त्यानंतर NCVT ची परिक्षा, NCVT  पास झाल्यावर नोकरी करायला मोकळे.

नोकरीची संधी:- 

 ONGC , RCF ,ORDENANCE Factory यासारख्या सरकारी कंपनीत नाही तर दिपक फर्टीलायझर लिमिटेड, एच.पी.सी.एल., Bharat Petrolium , Reliance यासारख्या प्रसिध्दरासायनिक  छोट्या मोठ्या कंपनीत असलेल्या विविध मशीन्स आणि उपकरणे यांच्या दुरुस्तीचे काम म्हणुन नोकरी मिळु शकते. 

या ट्रेडबध्दल अजुन काही जाणुन घेण्याची ईच्छा असेल तर COMMENT BOX मध्ये तुमचा प्रश्न विचारु शकतात.

ITI Admission